«لیلة‌الرغائب»، شب پرواز آرزوها به آسمان

در این شب فرشتگانی از آسمان بر زمین نزول می‌کنند تا رحمت الهی را برای آدمیان عرضه کنند. در این شب زمین پر از فرشتگان می‌شود که از آسمان به زمین آمده تا پیام دل‌های زمینیان را به آسمان برساند، به همین دلیل برای این شب روایات و فضائل بسیاری ذکر شده است.

ماه رجب یکی از بزرگترین ماه‌ها در باور مسلمانان است که برای آن فضائل و اعمال بسیاری ذکر شده است. پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله) در رابطه با عظمت ماه رجب می‌فرمایند «هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، موجب خشنودی خدا می‌شود، غضب الهی از او دور می‌گردد و دری از درهای جهنم بر روی او بسته می‌شود».

اما در این میان یکی از مهم‌ترین شب‌های ماه رجب برای شیعیان شب «لیلة‌الرغائب» یا همان «شب آرزوها» است که به اولین شب جمعه ماه رجب اطلاق می‌شود. در رابطه با ترجمه واژگانی این عبارت به دو تعبیر «شب بخشش بسیار» به معنای شبی که خداوند درهای رحمتش را به روی آدمیان باز می‌کند و بخشش بسیاری برای آنان که با خضوع و فروتنی در برار درگاه الهی دست به مناجات بلند می‌کنند، در نظر می‌گیرد.

در تعبیر دوم  باید به ریشه کلمه رغائب برگردیم که جمع کلمه «رغیبه» به معنای چیزی که مورد میل و رغبت است، اشاره دارد. در این معنا خداوند در آن شب نسبت به خواسته‌ها و آرزوهای بندگانش توجه بسیار دارد و در این شب بیشتر به بندگانش می‌بخشد.

در روایت دیگری از حضرت محمد (صل الله علیه و آله) آمده است که می‌فرمایند، «از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید. زیرا در این روز، هنگامی که مقداری از شب گذشت، هیچ فرشته‌ای در آسمان‌ها و زمین نمی‌ماند مگر اینکه در کعبه و اطراف آن جمع ‌شوند. آنگاه خداوند بر آن‌ها وارد می‌شود و می‌گوید، ای فرشتگانم هرچه از من می‌خواهید درخواست کنید، فرشتگان پاسخ می‌دهند: خواسته ما این است که از روزه‌داران رجب درگذری و خدا به آن‌ها می‌فرماید: این کار را انجام دادم».

در مورد اعمال این شب گفته شده است که اولین روز پنجشنبه ماه رجب را روزه بگیرید و هنگامی که شب فرا رسید در میان نماز مغرب و عشا، ۱۲ رکعت نماز بخوانید که هر دو رکعت به سلام ختم می‌شود. در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، دوازده مرتبه سوره توحید بخوانید و هنگامی که آخرین سلام خوانده شد، هفتاد بار بگویید «اللهم صل علی محمد النبی الامی و علی آله»، پس از آن سر بر سجده گذاشته و هفتاد مرتبه بگویید، «سبوح قدوس رب الملائکة والروح»، سپس سر از سجده بلند کرده و هفتاد مرتبه ذکر «رب اغفر وارحم و تجاوز عما تعلم انک انت العلی الاعظم» را زمزمه کنید، دوباره به سجده رفته و هفتاد مرتبه بگویید «سبوح قدوس رب الملائکة والروح» و آن‌گاه حاجت خود را از خدا بخواهید که به اجابت نزدیک‌تر است.

رسول خدا (صل الله علیه و آله) می‌فرمایند: «قسم به کسی که جانم در دست اوست، هیچ بنده‌ای از بندگان خدا این نماز را بجا نمی‌آورد، مگر این که خداوند گناهان او را می‌بخشد گرچه گناهان او مثل کف دریا و به عدد شن و به وزن کوه‌ها و به عدد برگ‌های درختان باشد و روز قیامت هفتصد نفر از خویشان خود را که همگی سزاوار آتش باشند شفاعت می‌کند. در شب اول قبر خداوند ثواب آن را به بهترین صورت، با روی گشاده و خندان و زبان فصیح برای او می‌فرستد که می‌گوید، «ای محبوب من مژده بده، از هر سختی نجات پیدا کردی. می‌پرسد: تو کیستی؟ رویی بهتر از روی تو ندیده و بویی به خوشبویی تو مشامم نرسیده. جواب می‌دهد: ای محبوب من من ثواب آن نمازی هستم که در فلان شب، فلان منطقه، فلان ماه و فلان سال بجا آوردی؛ امشب آمده‌ام تا حقت را ادا کرده، مونس تنهایی تو بوده و وحشتت را از بین ببرم و زمانی که در شیپور دمیده شود، در عرصه قیامت بر سرت سایه افکنم و تو هرگز هیچ خیری را از جانب مولایت از دست نخواهی داد».

از جمله اعمالی که برای این شب بی‌نظیر ذکر شده است، گرفتن روزه و اقامه ۱۲ رکعت نماز میان نماز مغرب و عشاء است بدین صورت که هر دو رکعت به یک سلام ختم می‌شود‍ و در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، دوازده مرتبه سوره توحید خوانده شود.

پس از اتمام نماز دوازده رکعتی هفتاد مرتبه می‌گویی:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ].

خدایا! بر محمّد پیامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست

سپس به سجده می‏ روی و هفتاد مرتبه می‌گویی:

سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ

پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح

آنگاه سر از سجده بر می ‏داری و هفتاد مرتبه می‏ گویی:

رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَمُ

پروردگارا! مرا بیامرز و بر من مهرورز و از آنچه از من می‏ دانی بگذر، تو خدای برتر و بزرگتری.

دوباره به سجده می‏ روی و هفتاد مرتبه می‏ گویی:

سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ

پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح

سپس حاجت و آرزوی خود را طلب کنید تا به خواست و اراده خدا به آن برسید.

خداوند رحمان و رحیم در شب آرزوها راه دیگری برای برآوردن حاجات مؤمنان و بندگان خودش فراهم می‌کند.