در آموزههای آسمانی اسلام، سفارشهای فراوانی نسبت به رعایت حقوق مردم و پرهیز از ظلم و ستم به آنان، به چشم میخورد تا جایی که در برخی روایات ادای حقوق بندگان خدا با ادای حقوق خداوند گره خورده است. امیرالمؤمنین فرموده است: «جَعَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ حُقُوقَ عِبَادِهِ مُقَدِّمَةً لِحُقُوقِهِ فَمَنْ قَامَ بِحُقُوقِ عِبادِ اللَّهِ کَانَ ذَلِکَ مُؤَدِّیاً إِلَی الْقِیَامِ بِحُقُوقِ اللَّهِ؛ خداوند سبحان، حقوق بندگانش را مقدمهای برای حقوق خودش قرار داد. پس کسی که به ادای حقوق بندگان خدا قیام کند، این امر به قیام به حقوق خداوند منجر خواهد شد». بنابراین کسی که حقوق بندگان خدا را ادا نمیکند، حقوق خداوند را هم ادا نخواهد کرد.
تضییع حقوق بندگان خدا و ستم به آنان، از گناهانی است که خداوند از آن نمیگذرد و در صورت ترک توبه و عدم ادای حقوق آنان، مجازاتِ این کار به فردای قیامت میافتد. امام صادق در تفسیر آیه «إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ؛ به درستی که پروردگارت در کمینگاه است»، فرمود: «قَنْطَرَةٌ عَلَی الصِّرَاطِ لَا یَجُوزُهَا عَبْدٌ بِمَظْلِمَةٍ؛ مرصاد، پلی است بر صراط که بندهای با گناه حاصل از ظلم و ستم از آن نمیگذرد». امیرالمؤمنین نیز در یکی از خطبههای ارزشمند خود ظلم را به سه دسته تقسیم میکند:
۱. ظلمی که آمرزیدنی نیست (شرک به خدا)؛
۲. ظلمی که آمرزیده است و بازخواست کردنی نیست (ظلم به خود هنگام برخی لغزشها و مراد از آن ارتکاب برخی گناهان صغیره است، البته اگر به همراه ترک گناهان کبیره باشد)؛
۳. ظلمی که واگذاشتنی نیست.
امام در تشریح قسم سوم ظلم میفرماید:
وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی لَا یُتْرَکُ فَظُلْمُ الْعِبَادِ بَعْضِهِمْ بَعْضاً الْقِصَاصُ هُنَاکَ شَدِیدٌ لَیْسَ هُوَ جَرْحاً بِاْلمُدَی وَ لَا ضَرْباً بِالسِّیَاطِ وَ لَکِنَّهُ مَا یُسْتَصْغَرُ ذَلِکَ مَعَهُ؛ اما ظلمی که واگذاشتنی نیست، ستم کردن بندگان بر یکدیگر است. قصاص در آنجا سخت است و آن، قصاص از نوع زخم زدن با کارد - که به تن فرو برند- و یا تازیانه زدن ـ که بر بدن فرود آورند ـ نیست؛ بلکه چیزی است که این دردها در برابر آن کوچک شمرده میشود.
بنابراین گناه ستم به مردم، از گناهانی است که خداوند از آن نمیگذرد و قصاص آن به روز قیامت میافتد و نوع قصاص حقالناس در روز قیامت نیز بسیار سخت و سنگین است؛ بهگونهای که درد چاقو و شلاق خوردن در برابر آن ناچیز و آسان است.
آن حضرت در یکی دیگر از خطبههای خود در مسجد کوفه، درباره اقسام گناهان سخن میگوید و دادخواهی بندگان خدا از یکدیگر را از گناهانی میداند که آمرزیده نمیشود و قصاصاش به قیامت میافتد: «أَمَّا الذَّنْبُ الَّذِی لَا یُغْفَرُ فَمَظَالِمُ الْعِبَادِ بَعْضِهِمْ لِبَعْضٍ»؛ یعنی بدون رضایت صاحب حق، آمرزیده نمیشود. سپس درباره کیفر این گناه میفرماید:
إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِذَا بَرَزَ لِخَلْقِهِ أَقْسَمَ قَسَماً عَلَی نَفْسِهِ فَقَالَ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَا یَجُوزُنِی ظُلْمُ ظَالِمٍ وَ لَوْ کَفٌّ بِکَفٍّ وَ لَوْ مَسْحَةٌ بِکَفٍّ... فَیَقْتَصُّ لِلْعِبَادِ بَعْضِهِمْ مِنْ بَعْضٍ حَتَّی لَا تَبْقَی لِأَحَدٍ عَلَی أَحَدٍ مَظْلِمَةٌ ثُمَّ یَبْعَثُهُمْ لِلْحِسَابِ؛ خداوند تبارک و تعالی هنگامی که بر خلقش آشکار شود [کنایه از روز قیامت که ثواب و عقاب خدا آشکار میشود] به خودش سوگند میخورد و میفرماید: به عزت و جلالم سوگند که از ستم هیچ ستمکاری نمیگذرم؛ گر چه با دست به دست کسی زده باشد یا با دست به کسی دست کشیده باشد. پس برای بندگان از یکدیگر قصاص میگیرد تا دیگر چیزی از ظلم از کسی بر کسی نماند. سپس آنان را برای حساب بر میانگیزد. در روایت مشابهی، امام باقر میفرماید: «وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی لَا یَدَعُهُ فَالْمُدَایَنَةُ بَیْنَ الْعِبَادِ؛ ظلمی که آن را ترک نمیکند، بدهکاری میان مردم است». علامه مجلسی; در شرح این حدیث میگوید: «مداینه میان بندگان، کنایه از مطلق حقوق مردم است یا مراد از آن، محاکمه (و مجازاتی) است که در روز قیامت به سبب حقوق مردم میان بندگان صورت میگیرد».
نکته جالب توجه در این روایات، آن است که در همه آنها سخن از ظلم به «عباد»، یعنی بندگان خدا به میان آمده است و نه ظلم به خصوص «مؤمنان» یا «مسلمانان». این امر گویای آن است که ظلم به بندگان خدا به هر شکلی و با هر دین و آیینی که باشد، نکوهیده و مستحق کیفر آخرت است. برای مثال ما حتی نسبت به کفار نیز حق نداریم بدون دلیل با انتشار سلاحهای میکروبی و شیمیایی در میان آنان، سبب کشتار و مرگومیر بیمورد آنان شویم.
برخی حقوق مردم آنچنان اهمیت دارد که حتی با بزرگترین فداکاریها در راه خدا، یعنی شهادت در راه او نیز برداشته نمیشود و همچنان بر گردن انسان میماند تا با حسابرسی روز قیامت تسویه شود. امام باقر فرمود:
کُلُ ذَنْبٍ یُکَفِّرُهُ الْقَتْلُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا الدَّیْنَ فَاِنَّهُ لَا کَفَّارَةَ لَهُ إِلَّا أَدَاؤُهُ أَوْ یَقْضِیَ صَاحِبُهُ أَوْ یَعْفُوَ الَّذِی لَهُ الْحَقُّ؛ کشته شدن در راه خداوند عزوجل هر گناهی را میپوشاند، مگر گناهِ بدهکاری که کفارهای جز ادای آن [در وقتش] نیست یا اینکه صاحبش آن را قضا کند [یعنی در خارج از وقت مقرر بپردازد] یا اینکه شخص حقدار از آن بگذرد.
توضیح در مورد موقف حق الناس در قیامت (یاد مرگ)...
ما را در سایت توضیح در مورد موقف حق الناس در قیامت (یاد مرگ) دنبال می کنید
برچسب : نویسنده : islamicccc بازدید : 69 تاريخ : يکشنبه 15 فروردين 1400 ساعت: 19:31