قساوت قلب، از پیامدهای نفرین است / از نفرین پرهیز کنید چون موجب حق الناس می شود

نفرین در حقیقت نوعی انتقام‌گیری از کسی است که ستمی از او به ما رسیده است. زبان گشودن به نفرین و لعن امری مذموم است و از این امر به‌شدت پرهیز شده است. باید توجه داشت اگر نفرین بی‌مورد باشد، دامن خود شخص را می‌گیرد. حتی اگر واقعا ظلمی رخ داده توصیه های فراوانی شده تا از نفرین پرهیز شود.

توصیه کلی این است به جای لعن و نفرین، دعا کنید تا ظالم هدایت شود و شما هم به حق خود برسید و چه بسا خدا اینگونه بهتر دوست داشته باشد و چیزی بهتر از حقی که از شما ضایع شده را به شما عطا کند.

شاید برای هر یک از ما اتفاق افتاده باشد که فردی در حق ما ظلمی کرده باشد و ما که دستمان به هیچ جایی بند نیست تنها اقدامی که در حق او می‌توانیم انجام دهیم بر زبان آوردن لعن و یا نفرین آن شخص است.
لعن به‌معنای دعا بر ضد و به ضرر کسی است که در حق ما بدی کرده باشد امام باقر(ع) فرموده است: کسی‌که چیزی یا کسی را لعنت و نفرین می‌کند اگر آن فرد یا شیء مستحق نفرین و لعن نباشد لعنت به خود گوینده برمی‌گردد پس از لعن مؤمن بپرهیزید تا مبادا خود گرفتار شوید.
به‌طور کلی نفرین نمودن نسبت به دوستان و اطرافیان کار پسندیده‌ای نیست. انبیا و اولیا الهی جز در موارد نادری که مجبور می‌شدند، قوم خویش را نفرین نمی‌کردند. ایشان در اغلب موارد حتی نسبت به کسانی‌که به ایشان ستم روا می‌داشتند و از پذیرش هدایت روی بر می‌تافتند، دعا می‌نمودند و از خدای متعال برای آن‌ها هدایت و مغفرت می‌خواستند.
نفرین در حقیقت نوعی انتقام‌گیری از کسی است که ستمی از او به ما رسیده است. در فرهنگ اسلام عفو و بخشش و رحمت بر خشم و غصب و انتقام خصوصاً نسبت به مؤمنین و نزدیکان ترجیح داده شده است.
در عفو لذتی است که در انتقام نیست، همان‌گونه که رحمت الهی برغضبش سبقت دارد، نفرین نوعی دعا است ولی دعا برای دور شدن کسی از خیر و رحمت و سعادت است و اگر شرایط دعا در آن جمع باشد و نفرین به‌جا و به مورد باشد این دعا نیز با خواست خداوند اجابت می‌گردد.
معادل نفرین در قرآن لعن است که لعن در اصل به‌معنای طرد و دور ساختن همراه با خشم و غضب است.
لعن یا نفرین بر برادران و خواهران مؤمن و به‌طور کلی زبان گشودن به نفرین و لعن امری مذموم است و جزء در موارد استثنا از این امر به‌شدت پرهیز شده است.
باید توجه داشت کسى‌که ظلم مى‏‌کند چه‌بسا در همین دنیا کیفر آن‌را ببیند. اما اولاً همه کسانى‌که ظلم کرده‏‌اند کیفر آن‌را در این دنیا نمى‌‏بینند و به عللى از جمله به جهت کارهاى خوبشان، کیفر ظلم آنان به تأخیر مى‏‌افتد و احیاناً در عوالم پس از مرگ کیفر آن‌را خواهند دید. ثانیاً؛ دیدن کیفر و جزاى بعضى از گناهان در این دنیا، ممکن نیست. مثلاً کسانى‌که افراد زیادى را در جنگ‏‌ها و یا بمباران‏‌هاى اتمى و شیمیایى کشته‌‏اند، چگونه مى‌‏توان آنان را به کیفر واقعى اعمالشان رساند.
وظیفه ما این است که مواظب باشیم و گاه و بیگاه به هر بهانه‌ای به نفرین لب نگشاییم چراکه نفرین بی‌جا گاه به خود شخص بر می‌گردد پس باید در این مسأله جوانب احتیاط را کاملاً رعایت کرد تا مبادا آثار سوء نفرینمان گریبان‌گیر خودمان شود.
خداوند متعال در آیه یک سوره تبت فرموده است: «تَبَّتْ یَدَا أَبِی لَهَبٍ وَتَبَّ؛ بریده باد دو دست ابولهب و مرگ بر او باد» همچنین در آیه ۳۱ سوره مائده آمده است: «فَبَعَثَ اللّهُ غُرَابًا یَبْحَثُ فِی الأَرْضِ لِیُرِیَهُ کَیْفَ یُوَارِی سَوْءةَ أَخِیهِ قَالَ یَا وَیْلَتَا أَعَجَزْتُ أَنْ أَکُونَ مِثْلَ هَذَا الْغُرَابِ فَأُوَارِیَ سَوْءةَ أَخِی فَأَصْبَحَ مِنَ النَّادِمِینَ؛ پس خدا زاغى را برانگیخت که زمین را مى‏‌کاوید تا به او نشان دهد چگونه جسد برادرش را پنهان کند [قابیل] گفت واى بر من آیا عاجزم که مثل این زاغ باشم تا جسد برادرم را پنهان کنم پس از [زمره] پشیمانان گردید».

رسول خدا(ص) فرمودند: هرگاه «لعنت» از دهان لعنت‌گر خارج شود، نگاه می‌کند، اگر راهی به‌سوی آن چیزی که متوجه آن شده است یافت به طرفش می‌رود و گرنه به طرف کسی‌که از دهانش خارج شده است برمی‌گردد.
یعنی نفس نفرین کردن و لعنت کردن دارای اثر است؛ چه به حق باشد، چه نباشد.اگر نفرین بی‌مورد باشد، دامن خود شخص را می‌گیرد.

امام باقر(ع) فرمودند: از لعنت کردن مؤمن بپرهیزید که به خودتان برمی‌گردد. حتی شخصی، کسی را که پیامبر او را حد می‌زد، لعنت کرد؛ حضرت فرمودند: لعنتش مکن او خدا و رسولش را دوست دارد (گرچه گنهکار است).

آثار دنیوی و اخری نفرین کردن

آثار دنیوی و اخروی نفرین نفرین و دعای بد در حق دیگران، تأثیرات شگرفی به جا می‌گذارد و این‌گونه نیست که آن‌را صرفاً یک لقلقه زبان بدانیم. از پیامدها و آثار نفرین و لعن می‌توان از قساوت قلب، سنگدلی و هلاکت نام برد.

سرگردانی انسان‌ها نیز از آثار نفرین است. اگر انسان کاری کند که نفرین حق او را بگیرد، ممکن است در زندگی گرفتار سرگردانی شود، چنان‌که دعای بد و نفرین حضرت موسی(ع) موجب سرگردانی یهودیان به مدت چهل سال شد.
به سخن دیگر، نفرین تنها یک واکنش بی‌تأثیر و حرف مفت نیست، بلکه واکنشی است با آثار و تبعات سخت و شدید که شخص باید مواظب باشد گرفتار آن نشود.
خداوند در آیات ۸۸ تا ۹۰ سوره یونس و نیز ۷۱ تا ۷۲ سوره دخان، تباهی اموال و بهره نبردن از آن‌ها را از پیامدهای نفرین می‌شمارد و در این آیات گزارش می‌کند که چگونه نفرین حضرت موسی(ع) موجب شد تا فرعون و فرعونیان نتوانند از همه نعمت‌ها و مواهبی که در اختیار داشتند بهره ببرند و خود و اموالشان تباه شود.

قساوت قلب و سنگدلی نیز از آثار و پیامدهای نفرین است. (یونس، آیات ۸۸ تا 90) همچنین هلاکت و نیستی (مومنون، آیات ۳۲ تا ۷۲ و قمر، آیات ۹ تا ۶۱) از دیگر آثار نفرین حق و اهل حق است.
بسیاری از گرفتاری‌های ما بی آن‌که متوجه باشیم به سبب آه و نفرین پدر و مادر یا دوست و رفیقی است که به او ظلم و ستم کرده‌ایم و او از سردرد به خداوند پناه برده و مجازات عمل را به خداوند واگذار کرده است.
اما باید توجه داشت لعنت فرستادن بر افرادی که مستحق آن نیستند از گناهان کبیره می‌باشد. در حدیثی از پیامبراکرم(ص) روایت است که فرمود: «لَعْنُ الْمُؤْمِنِ کَقَتْلِهِ؛ لعنت فرستادن بر مؤمن مانند کشتن اوست».
پیامبراکرم(ص) در حدیثی دیگر می‌فرماید: «سِبَابُ الْمُسْلِمِ فُسُوقٌ وَقِتَالُهُ کُفْرٌ؛ ناسزا گفتن به مسلمان فسق و جنگ با او کفر است» همچنین فرموده است: «لَا یَکُونُ اللَّعَّانُونَ شُفَعَاءَ وَلَا شُهَدَاءَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ؛ نفرین کنندگان در روز قیامت شفاعت کننده و گواه قرار نمی‌گیرند».
بنابراین لعنت فرستادن مؤمنی به‌صورت تعیین (یعنی مستقیما یک شخص خاص را لعنت فرستادن) به هیچ وجه جایز نیست.